Władysław Piast (urodzony między 1277 a 1283 rokiem, zmarł między 16 września 1351 rokiem a 8 września 1352 rokiem) herb
Drugi syn Kazimierza II Piasta, księcia bytomskiego i kozielskiego i Heleny Rurykowiczównej halickiej?, prawdopodobnie córka Lwa Rurykowicza, księcia halicko-włodzimierskiego.
Koregent kozielski od 1303 roku do 10 marca 1312 roku, książę kozielski od 10 marca 1312 roku do 21 lutego 1334 roku i w 1336 roku, regent Siewierza od około 1315 roku do 1328 roku, książę bytomski od 27 maja lub października 1316 roku do około 8 września 1352 roku, regent Księstwa toszeckiego od 1321 roku do 1328 roku, książę toszecki od 1328 roku do około 8 września 1352 roku, książę siewierski (opieka nad księstwem od około 1315 roku) od 1328 roku do 1337 roku, książę gliwicki od około 1340 roku do około 1350 roku.
Poślubił między 20 września 1308 rokiem a 16 czerwcem 1311 rokiem Beatrycze Ballenstedt Askańską (urodzona w 1270 roku, zmarła miedzy 10 kwietnia 1312 rokiem a 26 kwietnia 1316 rokiem), regentki świdnicko-jaworska i Lwówka, córkę Ottona V "Długiego" Ballenstedt Askańskiego, margrabiego brandenburskiego na Salzwedel, regenta (wicekóla) Czech i Judyty Popponen-Robertyng zu Henneberg, dziedziczki Coburg i Schmalkalden, córki Hermana I Popponen-Robertyng, hrabiego von Henneberg. Przed 6 kwietnia 1328 roku poślubił Ludgardę Nikloting (urodzona około 1316 roku, zmarła między 3 czerwca 1362 rokiem a 26 stycznia 1369 rokiem), córkę Henryka II "Lwa" Nikloting, księcia Meklemburgii, seniora na Stargardzie i Anny Ballenstedt Askańskiej, córki Albrechta II Ballenstedt Askańskiego, księcia Saksonii-Wittenbergii.
Był synem Kazimierza II bytomskiego i Heleny, identyfikowanej z córką księcia halickiego, Lwa.
Pełnoletność osiągnął za życia ojca. Na początku 1289 roku towarzyszył mu na dworze praskim, gdzie 10 stycznia Kazimierz złożył hołd lenny królowi czeskiemu, Wacławowi II. Już w 1303 roku objął we władanie Koźle, jednak dopiero w wyniku dokonanego po śmierci ojca w 1312 roku podziału dziedzictwa został faktycznym księciem kozielskim. Już od 1303 roku pojawiła się w dokumentach pieczęć nowego władcy. Na awersie pieczęci widnieje stojąca ukośnie tarcza z orłem i hełm, pod nim łaciński napis: "Najdostojniejszy Władysław z Bożej Łaski książę kozielski i bytomski". Rewers ukazuje hełm z rogiem bawołu i taki sam napis.
Z nieznanych powodów tylko przy księstwie kozielskim ostał się Władysław także po śmierci ojca w 1312 roku, bowiem stolicę księstwa Bytom z przyległościami otrzymał młodszy brat Siemowit. Również do pozostałych dzierżaw Kazimierza pretendowali jego synowie i tak księstwo toszeckie otrzymał najstarszy z rodzeństwa Bolesław, zaś Siewierz z okręgiem najmłodszy Mieszko (kolejny z braci Jerzy został formalnym korregentem Władysława, choć faktycznie całość władzy sprawował książę kozielski).
Stan takowy utrzymał się tylko przez cztery lata. W 1316 roku księciem bytomskim został bowiem Władysław, przejmując od brata, Siemowita, rządy w księstwie. Co wówczas się wydarzyło nie wiadomo, gdyż następna informacja o Siemowicie pochodzi dopiero z 1327 roku. Szczęście zresztą nowemu księciu bytomskiemu sprzyjało, gdyż niebawem wobec wybrania przez Bolesława i Mieszka kariery duchownej i ich wyjazdu na Węgry Siewierz i Toszek zostały połączone z dzierżawami Władysława (nad ziemiami tymi od 1321 roku sprawował regencję na czas nieobecności braci, siedem lat później wobec śmierci Bolesława i ostatecznej rezygnacji z księstwa Mieszka, oba grody zostały już formalnie połączone z dzielnicą Władysława). Za nim to nastąpiło książę bytomski 19 lutego 1327 roku razem z młodszymi braćmi Jerzym i Siemowitem złożył w Opawie hołd lenny królowi czeskiemu Janowi Luksemburskiemu. Władysław złożył w Opawie hołd królowi czeskiemu, w imieniu księstwa i swoich miast: Koźla, Bytomia, Pyskowic, Toszka i Sławięcic.
W 1321 roku objął Toszek, chociaż księciem toszeckim nadal tytułował się jego starszy brat, Bolesław, który wyjechał na Węgry i został następnie arcybiskupem ostrzyhomskim. W kraju tym, na dworze siostry Marii (żony króla Węgier, Karola Roberta) przebywał również inny brat, Mieszko, także pełniący godności duchowne. Po śmierci Bolesława w 1328 roku Władysław wcielił ostatecznie Toszek do swego działu.
Księstwo bytomskie zostało w 1328 roku na powrót zjednoczone w granicach ojcowskich. Stan ten nie miał utrzymać się jednak zbyt długo. Wina leżała tutaj w braku gospodarności Władysława i ciągłe kłopoty z finansami księstwa. W celu znalezienia środków na zrównoważenie budżetu w latach trzydziestych XIII wieku książę bytomski rozpoczął rozsprzedawanie swojego dziedzictwa. Najpierw 21 lutego 1334 roku zastawił za cztery tysiące grzywien srebra księciu raciborskiemu Leszkowi księstwo kozielskie, z tym jednak zastrzeżeniem, że w przypadku jego bezpotomnej śmierci Koźle na powrót ma wrócić w granice księstwa bytomskiego. Wypadek taki nastąpił już w 1336 roku z chwilą śmierci Leszka i przejściowym zagarnięciu ziemi przez Mikołaja opawskiego, lecz nie poprawiło to sytuacji Władysława, gdyż książę został zmuszony do wydzielenia tej dzielnicy najstarszemu synowi Kazimierzowi (po rychłej śmierci Kazimierza około 1342 roku kolejnym księciem kozielskim został jego młodszy brat Bolesław).
W 1336 roku zmarł książę Leszek Raciborski jako ostatni z tej linii Piastów. Księstwo przejść miało w ręce Mikołaja Opawskiego, ożenionego z Anną, siostrą zmarłego, ale nie chcieli się na to zgodzić Piastowicze śląscy. Zebrali się przeto w zgodzie i harmonii: Władysław z Bytomia, Kaźko z Cieszyna, Jan z Oświęcimia, Bolesław z Niemodlina, Bolko z Opola i Albert ze Strzelec, aby radzić o spuściźnie po Leszku. Spór zakończył król Czech Jan Lusemburski. Zebrawszy we Wrocławiu w 1337 r. Piastowiczów przypomniał im, że nie są już władcami suwerennymi, lecz wasalami i obowiązuje ich niemieckie prawo lenne. Racibórz otrzymał Mikołaj Opawski. Nasz książę Władysław uzyskał jednak od króla zwrot zastawionych dóbr kozielskich i gliwickich. Po powrocie do Koźla natychmiast sprzedał inne swoje włości. Odstąpił ziemię siewierską wraz z miastem Kazkowi Cieszyńskiemu.
W 1337 roku doszło do kolejnych strat terytorialnych. Najpierw 8 maja Władysław sprzedał księciu cieszyńskiemu Kazimierzowi Siewierz, zaś pod koniec tego samego roku księciu opolskiemu Bolkowi II za 100 grzywien oddał gród w Kamieniu niedaleko Toszka. Wreszcie około 1340 roku Władysław zdecydował się wydzielić bratu Siemowitowi księstwo gliwickie, jako udzielny władztwo (z księstwem bytomskim zostało ponownie połączone około dziesięć lat później).
Odpowiednia umowa handlowa podpisana została w Koźlu w dniu 7 maja 1337 roku, w obecności książąt: Bolka z Opola, Bolka z Niemodlina i Alberta ze Strzelec oraz Władysławowego syna Kazimierza. Książę Władysław, podobnie jak jego ojciec, jeszcze za życia przekazał dobra kozielskie starszemu synowi, sobie zostawiając Bytom. Nie usunął się jednak ze sceny politycznej.
W polityce zewnętrznej Władysław był kontynuatorem proczeskiej orientacji ojca. W 1327 roku złożył w Opawie hołd lenny królowi Czech, Janowi Luksemburskiemu. Podczas wojny Polski z Czechami (1345-1348) przejściowo zbliżył się do króla Kazimierza III "Wielkiego", zobowiązując się do niewpuszczania wojsk czeskich do miast swego księstwa.
Niezwykle ostrożna polityka Władysława, radykalnej zmianie uległa w toku wojny polsko-czeskiej w latach 1345-1348 zwłaszcza wobec niespodziewanych zwycięstw polskich w bitwach pod Pogonią (obecnie dzielnica Sosnowca) i Lelowem. 15 lutego 1346 roku Władysław oświadczył nawet, że odtąd będzie wiernym sojusznikiem Kazimierza "Wielkiego" i nie wpuści w toku wojny w granice swojego księstwa wojsk Jana Luksemburskiego. 25 lutego 1346 roku zawarł Władysław w Bytomiu porozumienie z królem Kazimierzem "Wielkim", w którym zobowiązał się nie podejmować względem Polski żadnych wrogich przedsięwzięć. Niestety Polska nie potrafiła wykorzystać tej wspaniałej możliwości rozszerzenia swoich wpływów na Górnym Śląsku i po 1348 roku Władysław na powrót znalazł się w orbicie wpływów Luksemburskich.
Władysław z dwóch małżeństw (pierwszą jego żoną była Beatrycze margrabianka brandenburska, wdowa po Bolku I księciu świdnickim, drugą Ludgarda pochodząca z dalekiej Meklemburgii) dochował się córki Eufemii (żony Konrada I księcia oleśnickiego) i syna Kazimierza (z Beatrycze) oraz Bolesława, Beatrycze (żony hrabiego von Hardeck), Elenczy (mniszka w klasztorze dominikanów), Agnieszki i Katarzyny (cysterki w Trzebnicy (z małżeństwa z Ludgardą). Władysław zmarł w 1352 roku przed 8 września i nie wiadomo gdzie został pochowany. Księstwo bytomskie w całości odziedziczył jedyny pozostały przy życiu syn Bolesław. Za życia Władysława została zawarta za zgodą Luksemburgów umowa dopuszczająca do dziedziczenia również kobiety, co stało się w 1355 roku przyczyną podziału księstwa pomiędzy Piastów oleśnickich i cieszyńskich.
10 marca 1347 roku wystawił w Koźlu dokument, dotyczący małżeństwa młodszego syna Bolka z Małgorzatą, córką Jarosława V Śternberga. Wyposażał przyszłą synową w dochody ze wsi Zakrzew w wysokości 60 grzywien srebra rocznie. Książę Władysław był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy z księżną Beatrix, po której śmierci poślubił swoją kuzynkę Lukardę Pomorską. Miał siedmioro dzieci: dwóch synów i pięć córek.
Podobnie jak inni Piastowicze śląscy, musiał Władysław cierpieć na chroniczny brak brzęczącego kruszcu, bo zastawił dobra kozielskie na 4 tyś. grzywien swojemu stryjecznemu bratu, księciu raciborskiemu Leszkowi. Umowa notarialna sporządzona została w Koźlu 21 lutego 1334 roku. Książę Leszek przejął miasto i ziemię kozielską za przysłowiowy szyling zastawny na okres lat piętnastu. Zobowiązał się przestrzegać praw obowiązujących w mieście i w księstwie, tudzież nie uszczuplać jego terytorium. W wypadku przedwczesnej śmierci Leszka miał Władysław w ciągu roku oddać dług siostrze zmarłego, księżniczce Ofce. przeoryszy dominikanek w Raciborzu.
Władysław nie zamierzał wszakże przestrzegać warunków umowy. Jeszcze przez rok rządził Koźlem, aż sprawa trafiła do sądu biskupa Nankera we Wrocławiu.
Zmarł przed 8 września 1352 roku. Miejsce pochówku nie jest znane.
Żródła:
"SŁOWNIK WŁADCÓW POLSKI I PRETENDENTÓW DO TRONU POLSKIEGO" - Marcin Spórna, Piotr Wierzbicki.
Władysław bytomski w "WikipediA"
PIASTOWSCY KSIĄŻĘTA KOŹLA autorka - ZYTA ZARZYCKA
Władysław bytomski w "Poczet.com" autorstwa: Michała Szustera
WLADISLAW von Beuthen w "MedLands" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
27-02-2021
27-09-2019